Bệnh đau dây thần kinh tọa là tình trạng đau dọc theo đường đi của thần kinh tọa, đau tại cột sống thắt lưng lan tới mặt ngoài đùi, mặt trước ngoài cẳng chân, mắt cá ngoài và tận ở các ngón chân. Điều trị bệnh lý đau thần kinh tọa là một quá trình lâu dài và cần tuân thủ theo những nguyên tắc cơ bản sau đây.
Đau dây thần kinh tọa thường gặp nhất là đau một bên, ở lứa tuổi lao động (30-50 tuổi). Trước kia tỷ lệ nam cao hơn nữ, song các nghiên cứu gần đây cho thấy tỷ lệ nữ mắc bệnh cao hơn nam. Nguyên nhân của tình trạng này chủ yếu là do thoát vị đĩa đệm. Ngoài ra, đau thần tình tọa còn do các bất thường cột sống thắt lưng, các viêm nhiễm tại chỗ, di căn cột sống hay yếu tố bẩm sinh.
Nguyên tắc trong điều trị đau thần kinh tọa
- Điều trị theo nguyên nhân (thường gặp nhất là thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng)
- Điều trị nội khoa đối với những trường hợp nhẹ và vừa
- Điều trị ngoại khoa áp dụng khi có những biến chứng liên quan đến vận động, cảm giác, đau dữ dội mà điều trị nội khoa không có tác dụng.
- Đối với đau thần kinh tọa do nguyên nhân ác tính thì cần điều trị giải ép cột sống kết hợp điều trị chuyên khoa.
- Giảm đau và phục hồi vận động nhanh
- Điều trị nội khoa
Điều trị nội khoa chủ yếu là sử dụng thuốc để giảm đau, giãn cơ và vật lý trị liệu.
Thuốc giảm đau, kháng viêm, giãn cơ
- Thuốc giảm đau: Paracetamol 1-3 gam/ngày chia 2-4 lần. Trong trường hợp đau nhiều có thể cần dùng đến các chế phẩm opioid như Morphin.
- Thuốc kháng viêm không steroid (NSAID): Ibubrofen, naproxen, diclofenac, piroxicam, meloxicam, celecoxib, etoricoxib. Tuy nhiên, các thuốc kháng viêm này có thể gây nên một số tác dụng phụ trên đường tiêu hóa, ảnh hưởng đến thận, tim mạch nếu sử dụng liên tục.
- Tramadol tiêm bắp 100 mg x 2-3 lần/ngày
- Thuốc giãn cơ: Tolperisone hoặc Eperisone,…
- Khi bệnh nhân đau nhiều, đau mạn tính, có thể sử dụng phối hợp với các thuốc giảm đau thần kinh như: Gabapentin, Pregabalin, các vitamin nhóm B như B1, B6, B12…
- Tiêm corticosteroid ngoài màng cứng: Thuốc cho hiệu quả chống viêm, giảm đau nhanh nhưng thường có tác dụng trong thời gian ngắn, lại tiềm ẩn nhiều tác dụng phụ nguy hiểm như làm suy giảm hễ miễn dịch, giòn xương… nên chỉ là giải pháp điều trị tạm thời.
Vật lý trị liệu
- Mát xa để làm tăng tuần hoàn máu, giãn cơ và kích thích tiết các Endorphin.
- Thực hiện những bài tập kéo giãn cột sống, bài tập cơ lưng giúp tăng cường sức mạnh cột sống, khối cơ, dây chằng và gân trên cơ sở không gây xoắn, vặn cột sống, không gấp cột sống quá mức. Bệnh nhân cũng có thể đeo đai lưng hỗ trợ nhằm tránh quá tải trên đĩa đệm cột sống.
- Sử dụng sóng cao tần để lấy bỏ hoặc làm tiêu tổ chức từ vùng trung tâm đĩa đệm, làm giảm áp lực chèn ép của đĩa đệm bị thoát vị đối với rễ thần kinh, từ đó giảm cảm giác đau nhức.
- Điều trị ngoại khoa
Điều trị phẫu thuật được đặt ra khi chỉ định điều trị nội khoa thất bại, thể liệt và teo cơ, đau dữ dội, sau điều trị tích cực nhiều tháng mà tiến triển vẫn không ổn định, tái phát nhiều lần làm ảnh hưởng sinh hoạt của bệnh nhân. Hoặc những trường hợp có chèn ép nặng (hội chứng đuôi ngựa, liệt chi dưới…). Bác sĩ có thể cắt bỏ một phần nhỏ đĩa đệm thoát vị gây chèn ép thần kinh.
Trên đây là một số phương pháp được áp dụng trong điều trị đau thần kinh tọa. Ngoài ra, trong quá trình điều trị, bệnh nhân cần kiên trì và tuân thủ theo những hướng dẫn về chế độ tập luyện, ăn uống của bác sĩ để đạt hiệu quả điều trị cao nhất. Bệnh nhân cũng chú ý nằm giường cứng, tránh nằm võng, tránh các động tác mạnh đột ngột, mang vác nặng hay đứng, ngồi quá lâu.
Kết quả có thể khác nhau tuỳ theo cơ địa từng người
